Theo ghi nhận, trung bình mỗi ngày tại các huyện trung tâm của tỉnh, lượng rác thải nhựa chiếm từ 10–15% tổng lượng rác thải sinh hoạt. Đáng nói là phần lớn lượng rác này không được phân loại tại nguồn, dẫn đến khó xử lý, thậm chí bị đốt hoặc chôn lấp gây ô nhiễm đất, không khí và nguồn nước.
Không ít người dân vẫn có thói quen “tiện đâu vứt đó”, dẫn đến tình trạng túi nilon và chai nhựa trôi nổi khắp các con mương, ao hồ trong khu dân cư. Trong khi đó, thời gian phân hủy của rác thải nhựa lên tới hàng trăm năm, gây hậu quả lâu dài cho thế hệ tương lai.
Nhằm giảm thiểu tác hại của rác thải nhựa, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp luật quan trọng, trong đó yêu cầu rõ việc thực hiện phân loại rác, giảm sử dụng đồ nhựa dùng một lần và mở rộng trách nhiệm của nhà sản xuất.
Một số nội dung pháp luật nổi bật:
- Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2022): quy định rõ trách nhiệm phân loại rác tại nguồn và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong việc quản lý, giảm thiểu, tái chế chất thải nhựa.
- Chỉ thị số 33/CT-TTg ngày 20/8/2020 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý, giảm thiểu chất thải nhựa trong toàn quốc.
- Nghị định số 45/2022/NĐ-CP ngày 07/7/2022 quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, trong đó có các hành vi liên quan đến việc xả rác nhựa bừa bãi, không phân loại rác theo quy định.
Cụ thể, từ năm 2025, hộ gia đình, cá nhân ở khu vực đô thị bắt buộc phân loại rác thành ba nhóm: rác hữu cơ, rác tái chế (trong đó có nhựa), và rác còn lại. Người dân không phân loại sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 – 1.000.000 đồng.
Các hành vi như đốt rác nhựa không đúng quy trình, đổ rác nhựa xuống sông, suối có thể bị xử phạt lên tới 10-15 triệu đồng, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
Tại địa phương, UBND tỉnh Bình Phước đã ban hành nhiều kế hoạch nhằm cụ thể hóa chủ trương của Trung ương:
- Kế hoạch số 36/KH-UBND ngày 07/02/2024: Triển khai phong trào “Chống rác thải nhựa” trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024 - 2026.
- Kế hoạch hành động của Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh đoàn Bình Phước về tuyên truyền, giáo dục học sinh và thanh niên về rác thải nhựa.
Nhiều hoạt động thiết thực đã được triển khai:
- Mô hình “Chợ không rác nhựa” tại thị xã Phước Long, Bù Đăng và thành phố Đồng Xoài.
- Đoàn Thanh niên các cấp tổ chức ngày hội “Đổi rác lấy quà” và chương trình “Giấy vụn, nhựa cũ – hành động nhỏ, ý nghĩa lớn”.
- Hội Liên hiệp Phụ nữ các huyện phát động phong trào “Túi xách sinh thái”, thay thế túi nilon trong đi chợ và sinh hoạt.
Đặc biệt, các trường học tại Bình Phước đã đưa nội dung giáo dục bảo vệ môi trường và phân loại rác thải nhựa vào hoạt động ngoại khóa, giúp học sinh hình thành thói quen tích cực ngay từ nhỏ.
Luật pháp đã có, chính quyền đã hành động, nhưng yếu tố quyết định vẫn là ý thức và hành động cụ thể của từng người dân.
Dưới đây là những việc làm đơn giản nhưng rất hiệu quả:
- Tự giác phân loại rác tại nguồn: Đặt riêng thùng chứa cho rác nhựa tái chế và rác hữu cơ.
- Hạn chế sử dụng túi nilon và đồ nhựa dùng một lần: Thay vào đó, hãy sử dụng túi vải, hộp thủy tinh, chai nước cá nhân.
- Không xả rác nhựa ra môi trường công cộng: Hãy thu gom đúng nơi quy định hoặc tham gia các điểm thu gom rác tái chế.
- Tham gia tuyên truyền cho người thân, hàng xóm: Mỗi người dân là một “tuyên truyền viên” về bảo vệ môi trường.
Chống rác thải nhựa không phải là phong trào ngắn hạn mà là nhiệm vụ lâu dài. Pháp luật Việt Nam đã có đầy đủ các quy định rõ ràng, nghiêm khắc; tỉnh Bình Phước đã và đang hành động cụ thể; giờ là lúc người dân thể hiện vai trò chủ thể trong hành trình hướng tới môi trường sống xanh, sạch, đẹp.
Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Bình Phước
